Kush është Volodymyr Zelensky? Gjithçka duhet të dini për Presidentin e Ukrainës

Presidenti Volodymyr Zelensky është bërë fytyra e rezistencës së Ukrainës kundër forcave pushtuese të presidentit rus Vladimir Putin. Por Zelensky erdhi në pushtet me shumë pak përvojë politike tradicionale. Përpara se të zgjidhej, ai njihej më së shumti për luajtjen e një roli televiziv si aktor, si një mësues i zakonshëm i shkollës i katapultuar aksidentalisht në pushtet. Seriali, "Shërbëtori i Popullit", u zhvillua për katër vjet, duke e bërë atë një emër të njohur.

Që nga fillimi i sulmeve ruse më 24 shkurt, Zelensky ka qenë kryelajm, shpesh i veshur me jelekë balistikë teksa u kërkon njerëzve të luftojnë gjatë videove që ai poston në Telegram, Facebook dhe Instagram nga qendra e Kievit. Herë të tjera, 44-vjeçari ka ngacmuar liderët perëndimorë për të rritur përpjekjet për të mposhtur Putin. I frustruar me mosgatishmërinë e Perëndimit për të ndërhyrë ushtarakisht, Zelensky i ka bërë presion në mënyrë të përsëritur Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut.

Zelensky thotë se ai e di se ai është në krye të listës së Kremlinit për t'u vrarë ose kapur rob, por këmbëngul se as ai dhe as familja e tij nuk do të largohen ndërsa përpiqet të mbajë të bashkuar vendin e tij të goditur.

Prej sa kohësh Volodymyr Zelensky mban postin e presidentit të Ukrainës?

Zelensky u zgjodh president në vitin 2019, duke mposhtur presidentin aktual Petro Poroshenko duke e paraqitur veten si një i jashtëm anti establishment i prirur për të pastruar korrupsionin dhe për të siguruar marrëdhënie më të mira me Moskën. Fusha e tij bazohej kryesisht në rolin që luajti në shfaqjen e tij televizive, ku ai portretizoi një njeri të zakonshëm që mori presidencën për të pastruar vendin. Edhe partia e tij politike mori emrin e serialit të famshëm.

Ku është Zelensky tani?

Zelensky ka folur nga zyra e tij në Kiev ditët e fundit, por vendndodhja e tij e saktë nuk dihet për çështje sigurie. Në një intervistë të fundit në ABC, ai tha se i ishte ofruar një kalim i sigurt jashtë vendit nëse situata përkeqësohej më tej, por tha se do të qëndronte.

Cilat janë komentet e fundit të Zelensky?

Zelensky paralajmëroi të shtunën për një "fazë të re terrori" nga forcat ruse në Ukrainë, pas asaj që ai tha se ishte rrëmbimi i një kryetari bashkie në jug të vendit si dhe një raund i ri sulmesh ajrore në periferi. Më herët gjatë javës, pasi një sulm ajror rus goditi një maternitet, Zelensky shkroi në Twitter: “Mizori! Edhe sa kohë do të jetë bota një bashkëpunëtore injoruese e terrorit?”

Si e ka trajtuar Zelensky pushtimin?

Në fillim, Zelensky e drejtoi pjesën më të madhe të energjisë së tij drejt projektimit të një ndjenje qetësie ndërsa forcat ruse iu drejtuan kufijve të Ukrainës për të arritur në 190,000 trupa. Ai tha se paralajmërimet e SHBA-së për një pushtim të afërt ishin të tepërta dhe po dëmtonin ekonominë e Ukrainës. Zelensky vuri në dukje një grumbullim edhe më të madh rus pranverën e kaluar që përfundimisht u tërhoq.

Por pasi sulmet e para ruse filluan të godasin Kievin dhe qytetet e tjera të Ukrainës më 24 shkurt, ai u përpoq fort drejt mbështetjes së mbrojtjes së Ukrainës, duke siguruar sa më shumë ndihmë perëndimore që mund të merrte. Me propagandën ruse që pretendonte se ai ishte larguar tashmë nga vendi, ai xhiroi një video me dorën e tij në rrugë përpara pallatit presidencial në Kiev për t'i nxitur ukrainasit të mbrojnë vendin e tyre. Ai mori miliona shikime në Telegram dhe Facebook. I la kostumet dhe kravatat, dhe vishej me xhupët ushtarakë.

Zelensky foli shpesh me liderët perëndimorë, duke u kërkuar atyre të rrisin sanksionet ndaj Moskës me shpresën për të thyer përparimin rus. Ndërsa iu lut liderëve evropianë në një video-telefonatë për të ndërmarrë veprime më të ashpra, ai i paralajmëroi ata se kjo mund të ishte hera e fundit që ata e shihnin atë të gjallë, sipas disa diplomatëve.

Si ka evoluar qëndrimi i Zelensky-t kundër Rusisë?

Zelensky fillimisht kërkoi një afrim me Rusinë kur u zgjodh president në vitin 2019. Ukraina kishte qenë në mosmarrëveshje me Kremlinin që nga viti 2014, kur forcat ruse aneksuan portin e Krimesë në Detin e Zi. Zelensky u zotua të përmirësojë marrëdhëniet me Putin dhe pati disa suksese të hershme. Ai siguroi një shkëmbim të burgosurish me Rusinë dhe shkoi drejt një marrëveshjeje se si të ndërtohej një marrëveshje armëpushimi e vitit 2015.

Protestat në rrugë kundër planeve të tij e detyruan atë të ndryshojë qëndrim. Diplomatët perëndimorë e paralajmëruan atë se Putin po përpiqej ta detyronte atë të nënshkruante një marrëveshje që do t'i siguronte atij një ndikim afatgjatë mbi të ardhmen e Ukrainës nëpërmjet përfaqësuesve të Rusisë në rajonet separatiste, me qëllim që të ndalonte vendin nga anëtarësimi në BE ose NATO. 

Më pas, Zelensky u kthye drejt bindjes së NATO-s për t'u angazhuar në një marrëdhënie më të ngushtë me Ukrainën, ndërkohë që nisi një fushatë popullore për të rifituar kontrollin e Krimesë. Një person i afërt me të tha se Rusia kishte filluar ta shihte atë si shumë të ngjashëm me Poroshenkon, të cilin ai e pasoi si president, dhe dikë që Moska e shihte si synim për ta shtyrë Ukrainën më afër Perëndimit.

Analistët politikë thanë se perspektiva që Ukraina të rreshtohej më ngushtë me Perëndimin kishte zemëruar Putin, i cili prej kohësh po përpiqej të rivendoste sferën e ndikimit të Rusisë, e cila ishte kufizuar rëndë që nga fundi i Luftës së Ftohtë më shumë se 30 vjet më parë.

Në ditën e pestë të pushtimit, Zelensky tha se populli ukrainas tani po luftonte për t'u bërë anëtare e barabartë e BE-së – me shumë që paguajnë çmimin përfundimtar.

"Ne po japim jetën tonë për të drejtën për të qenë të barabartë," tha ai, i parruar dhe i veshur me një bluzë ushtarake të gjelbër.

Si u ngrit Zelensky nga komediani televiziv në president?

Zelensky studioi për drejtësi në universitet, por pasi u diplomua, u fut në biznesin e televizionit, duke themeluar një kompani prodhimi televiziv. Ai u bë i famshëm për skeçet e tij, duke përfshirë një ku ai dhe disa bashkëpunëtorë i hodhën pantallonat dhe pretenduan se luanin një piano me diçka tjetër përveç duarve. Më vonë, ai fitoi versionin ukrainas të "Dancing with the Stars" në 2006.

Megjithatë, ishte seriali televiziv "Shërbëtori i Popullit" që pushtoi humorin e vendit kur programi u transmetua për herë të parë në 2015. 

Zelensky luajti rolin e një mësuesi të thjeshtë shkolle, i cili u bë viral pas një video ku fliste për korrupsionin e përditshëm me të cilin shumë ukrainas duhet të luftonin. Klipi u bë viral, duke nisur një karrierë politike që përfundimisht e shtyu personazhin e tij në pallatin presidencial.

Suksesi i shfaqjes e bindi Zelensky-n se ai duhet të provonte fatin e tij në politikë. Ai fitoi balotazhin e raundit të dytë kundër presidentit Poroshenko, me rreth 73% të votave.

Cila është prejardhja familjare e Zelensky-t?

I lindur më 25 janar 1978, Zelensky u rrit në një rajon rusishtfolës në Ukrainën juglindore. Prejardhja e tij ishte hebreje; disa anëtarë të familjes vdiqën në Holokaust, ndërsa gjyshi i tij shërbeu në Luftën e Dytë Botërore si oficer në ushtrinë sovjetike.

Babai i tij, një matematikan, dhe nëna e tij, një inxhiniere, zgjodhën të qëndronin në Ukrainë, ndërsa shumë hebrenj të tjerë u nisën për në SHBA ose Izrael kur ish-Bashkimi Sovjetik i lejoi ata të emigronin. Miqtë e fëmijërisë kujtojnë se si ai shquhej për notat e mira në shkollë. Më vonë ai mori një diplomë juridike në Universitetin Ekonomik Kombëtar të Kievit.

Vetë Zelensky ka folur pak për identitetin e tij hebre, duke thënë në vitin 2020 se ai vinte nga një familje e zakonshme hebreje sovjetike dhe se shumica e familjeve të tilla nuk ishin fetare. 

Ukrainasit duken më të prirur ndaj hebrenjve sesa njerëzit e vendeve të tjera që ishin në bllokun sovjetik. Një sondazh i Qendrës Kërkimore Pew në 2019 zbuloi se 5% e ukrainasve nuk ishin të gatshëm të pranonin hebrenjtë si bashkëqytetarë.

Çfarë ndodhi mes Zelenskit dhe Donald Trump?

Menjëherë pasi u bë president i Ukrainës,Zelensky u fut në qendër të politikës amerikane pasi presidenti Donald Trump u akuzua se i bëri presion në një telefonatë për të hetuar rivalin e tij kryesor në atë kohë, Joe Biden.

Një rezolutë për fajësimin në Dhomën e Përfaqësuesve pretendonte se Trump kishte kushtëzuar sigurimin e 391 milionë dollarëve të ndihmës amerikane për sigurinë me shpalljen publike të një hetimi nga Zelensky.

Pasi veprimet e Trump dolën në dritë, akuzat e rezolutës, ai tha se kishte për qëllim të forconte forcat ukrainase në pjesën lindore të vendit./GAZETA SHQIP